WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO

W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 40

IM. J. KUKUCZKI W KATOWICACH

 

1. Założenia WSDZ

 

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System ten określa rolę i zadania nauczycieli w ramach rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, metody pracy.

Dobrze przygotowany uczeń do podjęcia decyzji edukacyjnej i zawodowej to taki, który wie jakie ma zainteresowania i predyspozycje, potrafi dokonać samooceny, zna swoją wartość, umie samodzielnie wybrać gimnazjum, ma plany na przyszłość.

 

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego zakłada, że:

-  Wybór zawodu nie jest pojedynczym aktem – to długotrwały proces stanowiący sekwencje decyzji podejmowanych przez wiele lat.

-  Na wybór zawodu składają się: wiedza na temat własnych predyspozycji i umiejętności, wiedza na temat zawodów, ścieżek edukacyjnych i rynku pracy.

 - Preferencje edukacyjne i zawodowe są zależne od uwarunkowań wewnętrznych (cechy osobowości, temperament, zdolności) i zewnętrznych człowieka (doświadczenia, otoczenie społeczne).

- Szkoła obok rodziny stanowi środowisko mające istotny wpływ na podejmowanie decyzji edukacyjnych uczniów.

- Działania w ramach WSDZ powinny być zaplanowane, spójne, prowadzone w sposób ciągły i systematyczny.

 

2. Podstawy prawne

 

Najważniejsze założenia związane z realizacją WSDZ w szkole zawarte są w dokumentach:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148 i 1078)

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej 1 z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001r. Nr 61, poz. 624, z 2002 r. Nr 10, poz. 96, z 2003 r. Nr 146, poz. 1416)

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r., poz. 1591)

 

3. Cele WSDZ

 

Cel ogólny: Przygotowanie uczniów do dokonania świadomego i trafnego wyboru dalszej drogi edukacyjnej a w przyszłości wyboru zawodu.

 

Cele szczegółowe:

Uczeń:

a) zna swój potencjał edukacyjny, psychologiczny (predyspozycje, mocne strony i ograniczenia, zainteresowania, uzdolnienia)

b) posiada informacje na temat różnych grup zawodowych (charakterystyka wykonywanej pracy, wymagania do wykonywania konkretnego zawodu, przeciwwskazania zdrowotne)

c) rozwija swoje umiejętności i zainteresowania, wie jak się uczyć

d) rozwija umiejętności pracy w zespole (komunikatywność, zaangażowanie, właściwe relacje społeczne)

e) prezentuje postawę szacunku do pracy

f) zna czynniki trafnego wyboru szkoły i zawodu

g) rozwija umiejętność podejmowania decyzji

h) jest otwarty i przygotowany na wyzwania współczesnego świata (gotowość do zmian)

 

Nauczyciele:

a) potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów

b) wykorzystują wiedzę o uczniu, pomagają mu określać jego ścieżkę edukacyjną i zawodową

c) umożliwiają rozwój zainteresowań i zdolności uczniów

d) realizują tematy zawodoznawcze metodami aktywnymi zgodnie z zaleceniami

e) wspierają rodziców w procesie doradczym, udzielają informacji lub kierują do specjalistów

f) włączają przedstawicieli instytucji i zakładów pracy w realizowanie doradztwa zawodowego w szkole

 

Rodzice:

a) są zaangażowani i przygotowani do pełnienia roli ‘doradców’

b) znają czynniki ważne przy wyborze szkoły i zawodu

c) znają ofertę szkół gimnazjalnych i zasady oraz terminarz rekrutacji (dotyczy rodziców uczniów klas szóstych)

d) angażują się w pracę doradczą szkoły (np. prezentują swoje zawody i zakłady pracy)

e) wiedzą gdzie szukać pomocy dla swoich dzieci w sytuacjach trudnych

 

4. Realizatorzy i uczestnicy:

 

WSDZ realizowany będzie przez społeczność szkolną: dyrekcję szkoły, nauczycieli i wychowawców, specjalistów, uczniów klas 1 – 3 i rodziców uczniów. Szkoła będzie w tym zakresie współpracowała z instytucjami i organizacjami wspierającymi jej pracę (m.in. Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, zakładami pracy).

Doradztwo zawodowe obejmuje spójne działania szkoły w zakresie pracy indywidualnej i grupowej z uczniami przy wsparciu i poradnictwie nauczycieli oraz zaangażowaniu rodziców. Działania mają charakter zaplanowany, systematyczny. Jest to zobowiązanie i wysiłek całej społeczności szkolnej, w której poszczególne grupy podejmują określone działania.

Zakres zadań poszczególnych osób zaangażowanych w proces doradczy wynika z kompetencji, profilu wykształcenia, wykładanych treści oraz podstawy programowej w szkole podstawowej.

Koordynator doradztwa zawodowego bierze udział w planowaniu działań szkoły w zakresie doradztwa zawodowego, aktualizuje informacje związane z doradztwem zawodowym, dokonuje bieżącego monitorowania realizacji WSDZ, przeprowadza ankietę ewaluacyjną i sporządza sprawozdanie z realizacji WSDZ.

Pedagog szkolny diagnozuje potrzeby oraz możliwości uczniów, udziela indywidualnych porad i konsultacji w zakresie rozpoznawania mocnych stron oraz podejmowania decyzji edukacyjnych, w zależności od potrzeb i możliwości organizacyjnych prowadzi zajęcia rozwijające umiejętności emocjonalno-społeczne oraz na temat technik uczenia się, radzenia sobie ze stresem i autoprezentacji, kieruje uczniów do specjalistycznych placówek, bada losy absolwentów.

Wychowawcy na lekcjach wychowawczych wprowadzają podstawy treningu interpersonalnego, kierują uczniów potrzebujących pomocy do pedagoga na konsultacje, prowadzą zajęcia na temat poznawania siebie i o tematyce zawodowej, uczą sposobów organizacji pracy własnej, wyznaczania celów.

Nauczyciele realizują podstawę programowa odnosząc się do doradztwa zawodowego.

Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej uczą wyszukiwania informacji na temat edukacji i zawodów za pomocą słowników, encyklopedii, komputera. Wdrażają do podejmowania obowiązków i rzetelnego ich wypełniania. Zapoznają z pojęciem pracy i wynagrodzenia pieniężnego oraz sytuacji ekonomicznej rodziny. Przedstawiają znaczenie pracy w życiu człowieka, omawiają z dziećmi zawody ich najbliższych, prezentują charakterystykę pracy w różnych zawodach. Rozwijają zainteresowania, zapoznają ze sposobami powstawania różnych przedmiotów, uczą podstawowych umiejętności technicznych. Prowadzą naukę poszukiwania, selekcjonowania, porządkowania, gromadzenia i wykorzystywania informacji z pomocą technologii informacyjnych.

społeczne. Wdrażają do samokształcenia i docierania do informacji za pomocą słowników, encyklopedii. Pokazują znaczenie komunikacji niewerbalnej w autoprezentacji.

 

Nauczyciele języków obcych zapoznają z zasobem języka dotyczącym szkoły i pracy oraz cech charakteru i umiejętności. Prezentują uczniom filmy o zawodach w języku obcym. Uczą tworzenia kilkuzdaniowych wypowiedzi na temat swoich umiejętności (prezentacja siebie). Zachęcają do pracy zespołowej metodą projektu.

Nauczyciele bibliotekarze realizują treści z zakresu doradztwa zawodowego i poradnictwa kariery , prenumerują w ramach możliwości finansowych czasopisma związane z edukacją oraz literaturę z zakresu doradztwa zawodowego, udostępniają ulotki o zawodach.

Ponadto nauczyciele prowadzą zajęcia pozalekcyjne i koła zainteresowań umożliwiające uczniom rozwijanie swoich zdolności i umiejętności.

 

5. Formy i metody pracy doradczej:

 

Formy adresowane do uczniów:

•Diagnoza i analiza potrzeb na podstawie obserwacji, wywiadów, ankiet

•Indywidualne konsultacje i porady związane z dalszą edukacją (również dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi)

• Warsztaty grupowe - pozwalające na odkrywanie swoich zainteresowań, umiejętności i predyspozycji zawodowych, ukazujące potrzebę planowania własnej przyszłości zawodowej

•Zajęcia grupowe - nakierowane na rozwój umiejętności społecznych i interpersonalnych: komunikacji , współpracy, przezwyciężania stresu

• Koła zainteresowań

• Zajęcia grupowe umożliwiające poznanie różnych zawodów i związanych z nimi wymagań, filmy zawodoznawcze

• Realizowanie treści zawodoznawczych na lekcjach poszczególnych przedmiotów

• Spotkania z przedstawicielami różnych zawodów

• Wyjścia i wycieczki szkolne do zakładów pracy

• Działanie Szkolnego Koła Wolontariatu,

Formy adresowane do rodziców uczniów:

• Indywidualne konsultacje i porady udzielane przez nauczycieli/specjalistów na terenie szkoły

• Zachęcanie i włączanie rodziców w proces doradczy szkoły np. poprzez przedstawianie wykonywanych przez siebie zawodów

• Udostępnianie informacji edukacyjnych (prezentacja założeń pracy edukacyjnej na terenie szkoły na rzecz uczniów )

Formy adresowane do nauczycieli:

• Udział w szkoleniach z zakresu doradztwa zawodowego

• Tworzenie warunków do wymiany doświadczeń i dzielenia się wiedzą

• Śledzenie losów absolwentów

Formy adresowane do środowiska lokalnego:

• Spotkania z przedstawicielami lokalnych firm i zakładów pracy

• Współpraca z instytucjami wspierającymi pracę szkoły m.in. Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną

Metody pracy doradczej:

• Metody aktywizujące (burza mózgów, dyskusja, giełda pomysłów, mapy myślowe)- wspólne pracowanie nad rozwiązaniem problemu

• Drama – krótkie scenki i inscenizacje, odgrywanie ról; metody plastyczne – komiksy, plakaty

• Metody audiowizualne - wykorzystanie Internetu jako narzędzi zdobywania informacji, programy i prezentacje multimedialne, filmy edukacyjne

• Gry i zabawy rozwijające myślenie strategiczne

• Trening komunikacji i zachowań społecznych, mini-wykłady, pogadanki, debaty

6. Treści i czas realizacji programu

Treści z zakresu doradztwa zawodowego będą realizowane w ciągu roku szkolnego na lekcjach wychowawczych, przedmiotowych, zastępstwach, zajęciach pozalekcyjnych oraz poza szkołą poprzez udział uczniów w wyjściach i wycieczkach, w spotkaniach i imprezach edukacyjnych związanych z wyborem gimnazjum i poznawaniem zawodów.

7. Przewidywane rezultaty (efekty) i korzyści z realizacji WSDZ:

Dla uczniów i rodziców:

• Dostęp do informacji edukacyjnej i zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców.

• Świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe.

• Kształtowanie odpowiednich postaw, nawyków, umiejętności i wiedzy oraz aktywności zawodowej uczniów.

• Mniej niepowodzeń szkolnych, zniechęcenia do nauki i pracy.

• Pomoc rodzinie w kształtowaniu określonych postaw i zachowań związanych z planowaniem kariery zawodowej ich dzieci.

• Przygotowania uczniów do pełnienia różnych ról społecznych.

Dla szkoły:

• Utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji.

• Zwiększenie konkurencyjności szkoły.

• Realizowanie przepisów prawa oświatowego w zakresie doradztwa zawodowego.

Dla środowiska lokalnego:

•  Promocja lokalnych instytucji i zakładów pracy.

8. Ocena i ewaluacja

Realizacja Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego powinna opierać się na stałym monitorowaniu, ewaluacji i kontroli podjętych działań. Kontrola powinna być dokonywana w celu usprawnienia i ulepszania realizowanych zadań lub wytyczenia nowych form pracy. Wykorzystana zostanie do tego technika wywiadu i obserwacji. Ewaluacja pozwala także zaobserwować dynamikę procesu i rodzące się nowe potrzeby czy niezaplanowane rezultaty. Dzięki ewaluacji można dokonywać aktualizacji działań doradczych, odkrywać aktualne potrzeby  i oczekiwania - co pozwala na długoterminowe planowanie działań.

9. Roczny plan pracy.

OBSZAR I „KIM JESTEM”

 

Zadania	Realizator/ osoba odpowiedzialna	Termin
Zajęcia z uczniami na temat ‘Zainteresowania’	Wychowawcy klas	I półrocze
Zajęcia z uczniami na temat ‘Umiejętności’	Wychowawcy klas	I półrocze
Diagnozowanie mocnych stron, uzdolnień i potrzeb ucznia – obserwacja	Wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotów, pedagog , wychowawcy świetlicy	Cały rok szkolny
Organizowanie konkursów i festiwali umożliwiających prezentację mocnych stron i umiejętności np. Mam Talent	Nauczyciele	Zgodnie z kalendarzem imprez i uroczystości
Przygotowanie reprezentantów do konkursów zewnętrznych	Nauczyciele	Zgodnie z harmonogramem konkursów
Organizowanie wystaw prac konkursowych uczniów	Nauczyciele	Cały rok szkolny
Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów	Nauczyciele	Zgodnie z planem zajęć
Zajęcia z uczniami na temat technik uczenia się, autoprezentacji i radzenia sobie ze stresem, rozwijające umiejętności emocjonalno-społeczne	Wychowawcy klas, pedagog	Według potrzeb
Prowadzenie Szkolnego Koła Wolontariatu, zachęcanie uczniów do aktywności	Wyznaczeni nauczyciele	Cały rok szkolny

 

OBSZAR II „KIM BĘDĘ”

 

Zadania	Realizator/ osoba odpowiedzialna	Termin
Zajęcia z uczniami na temat ‘Praca’	Wychowawcy klas	I półrocze
Zajęcia z uczniami na temat ‘Zawody’	Wychowawcy klas	I półrocze
Zajęcia z uczniami na temat ‘Kim chcę zostać w przyszłości’	Wychowawcy klas	I półrocze
Poznawanie zawodów podczas wyjść i wycieczek klasowych (np. do zakładów pracy)	Wychowawcy klas	Cały rok szkolny
Spotkania z przedstawicielami różnych zawodów	Nauczyciele, rodzice uczniów, wychowawcy świetlicy, bibliotekarz	Cały rok szkolny
Badanie losów absolwentów	Pedagog	I półrocze
Spotkania z absolwentami.	Nauczyciele	Zgodnie z kalendarzem imprez i uroczystości
Współpraca z instytucjami wspierającymi pracę szkoły	Nauczyciele	Cały rok szkolny
Prowadzenie lekcji z elementami zawodoznawczymi	Nauczyciele	Cały rok szkolny

 

PROGRAM DORADZTWA ZADOWDOWEGO KLASY 1 – 3

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 40

IM. JERZEGO KUKUCZKI

KATOWICE

 I. Podstawy prawne

 

Prowadzenie działań związanych z doradztwem zawodowym w przedszkolach, szkołach i placówkach reguluje m.in. ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, w której zapisano, że system oświaty zapewnia przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia, a także wymieniając zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego oraz zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej jako jedne z podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Szczegółowe regulacje wprowadzają rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, m.in. w sprawie doradztwa zawodowego, w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół oraz w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

 II.                 Założenia ogólne

 

Realizacja jednolitej, uwzględniającej etapy rozwojowe uczestników oraz specyfikę szkoły, systemowej koncepcji preorientacji i orientacji zawodowej oraz doradztwa zawodowego, rozumianych jako:

• preorientacja zawodowa: ogół działań o charakterze wychowawczym, podejmowanych przez nauczycieli i rodziców, ukierunkowanych na zbliżanie dzieci w wieku przedszkolnym do środowiska pracy;

• orientacja zawodowa: ogół działań o charakterze dydaktyczno-wychowawczym, ukierunkowanych na kształtowanie u uczniów klas I–VI szkoły podstawowej pozytywnej i proaktywnej postawy wobec pracy i edukacji poprzez poznawanie i rozwijanie własnych zasobów oraz nabywanie wiedzy na temat zawodów i rynku pracy; 

 III. Cele preorientacji i orientacji zawodowej.

 

Celem preorientacji i orientacji zawodowej jest wstępne zapoznanie dzieci z wybranymi zawodami i środowiskiem pracy, kształtowanie pozytywnej i proaktywnej postawy dzieci wobec pracy i edukacji a także pobudzanie i rozwijanie zdolności oraz zainteresowań dzieci.

Orientacja zawodowa powinna być ukierunkowana na kształtowanie:

a. proaktywnych postaw uczniów wobec pracy i edukacji ze zwróceniem uwagi na zasady etyki pracy jako fundamentu aktywności zawodowej;

 b. sprawczości uczniów, tj. przekonania, że są podmiotami własnych działań i są zdolni do wprowadzania zmian w swoim bliższym i dalszym otoczeniu.

 IV. Treści programowe – obszary celów szczegółowych

 

1. Poznawanie własnych zasobów, m.in.: zainteresowań, zdolności i uzdolnień, mocnych i słabych stron jako potencjalnych obszarów do rozwoju, ograniczeń, kompetencji (wiedzy, umiejętności i postaw), wartości, predyspozycji zawodowych, stanu zdrowia.

 

2.  Świat zawodów i rynek pracy, m.in.: poznawanie zawodów, wyszukiwanie oraz przetwarzanie informacji o zawodach i rynku pracy, umiejętność poruszania się po nim, poszukiwanie i utrzymanie pracy.

3.  Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie, m.in.: znajomość systemu edukacji i innych form uczenia się, wyszukiwanie oraz przetwarzanie informacji o formach i placówkach kształcenia, uczenie się przez całe życie.

 4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych, m.in.: planowanie ścieżki edukacyjnej i zawodowej z przygotowaniem do zdobywania doświadczenia zawodowego oraz refleksji nad nim, podejmowanie i zmiany decyzji dotyczących edukacji i pracy, korzystanie z całożyciowego poradnictwa kariery.

 V. Warunki i sposoby realizacji.

 

1. Podczas zajęć edukacji wczesnoszkolnej (w ramach realizacji podstawy programowej);

2. Podczas:

• zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;

• wspomagania uczniów w wyborze kierunku kształcenia i zawodu w trakcie bieżącej pracy z uczniami prowadzonych przez doradcę zawodowego, nauczycieli i wychowawców m.in. na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych;

1. Podczas innych działań związanych z doradztwem zawodowym realizowanych w szkole (np. Dzień Talentów, spotkania z pasjonatami i przedstawicielami różnych zawodów, wycieczki zawodoznawcze do przedsiębiorstw, instytucji publicznych). 
2. Jedną z możliwości realizacji działań jest wolontariat. Pozwala on na sprawdzenie przez uczniów stopnia dopasowania własnych predyspozycji i preferencji do środowiska pracy związanego z konkretnym zawodem. Ponadto kształtuje postawę pracy polegającą na samodzielnym i odpowiedzialnym planowaniu zadań i ich konsekwentnej realizacji. Ważnym elementem wolontariatu jest również kształtowanie kompetencji obywatelskich i orientacji prospołecznej. 
3. Uczeń realizujący program na wszystkich etapach swojej edukacji:  

• posiada wiedzę na temat posiadanych zasobów i możliwości ich wykorzystania na rynku pracy; 

• dokonuje przemyślanych wyborów edukacyjnych i zawodowych – uzasadnia je i przewiduje możliwe konsekwencje;  

• adaptuje się do rynku pracy poprzez stosowanie aktywnych strategii poszukiwania, utrzymywania i zmiany pracy;  

• rozumie konieczność kształcenia ustawicznego i uczestniczy w nim; 

• kształtuje swoją karierę, zachowując równowagę życiową i społeczną. 

 

 VI. Cele szczegółowe programu

 W obszarach:

1. POZNANIE WŁASNYCH ZASOBÓW – uczeń:

 

1.1 opisuje swoje zainteresowania i określa, w jaki sposób może je rozwijać;

1.2 prezentuje swoje zainteresowania na forum;  

1.3 podaje przykłady różnorodnych zainteresowań ludzi; 

1.4 podaje przykłady swoich mocnych stron w różnych obszarach;  

1.5   podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych. 

 

2. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY – uczeń:  

                       

 2.1 odgrywa różne role zawodowe w zabawie; 

2.2 podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach;  

2.3 opisuje, czym jest praca i omawia jej znaczenie w życiu człowieka (na wybranych przykładach);  

2.4 omawia znaczenie zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje; 

2.5 opisuje rolę zdolności i zainteresowań w wykonywaniu danego zawodu;

2.6   posługuje się przyborami, narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny.

 

3.RYNEK EDUKACYJNY I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE – uczeń:

 

3.1 uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności;

3.2 wskazuje treści, których lubi się uczyć;

3.3 wymienia różne źródła wiedzy i podejmuje próby korzystania z nich.

 

4. PLANOWANIE WŁASNEGO ROZWOJU I PODEJMOWANIE DECYZJI EDUKACYJNO-ZAWODOWYCH – uczeń:

 

4.1 opowiada, kim chciałby zostać i co chciałby robić;

4.2 planuje swoje działania (lub działania grupy), wskazując na podstawowe czynności/zadania niezbędne do realizacji celu;

4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio z jego osobą.

 

Cel ogólny oraz cele szczegółowe programu są spójne z celami kształcenia ogólnego, uwzględniają najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego oraz zadania szkoły i cele edukacji wczesnoszkolnej.